Umiejętność czytania w edukacji wczesnoszkolnej
W oparciu o podstawę programową edukacji wczesnoszkolnej uczeń kończący klasę III powinien umieć:
-
płynnie, wyraziście i poprawnie czytać głośno nowe, łatwe teksty,
-
czytać po cichu ze zrozumieniem,
-
czytać teksty z podziałem na role, zwracając uwagę na znaki interpunkcyjne,
-
wyszukiwać w tekście potrzebne informacje i w miarę możliwości korzystać ze słowników i encyklopedii.
Stopień opanowania tych umiejętności będzie wpływał na sukcesy dziecka w dalszej nauce. W kolejnych klasach szkoły podstawowej decydujące znaczenie ma umiejętność sprawnego czytania oraz rozumienia czytanych treści. Pamiętajmy, że opanowywanie przez dzieci umiejętności czytania to proces długotrwały, trwający przez pierwszą, drugą i trzecią klasę szkoły podstawowej.
W początkowej fazie nauki czytania należy najwięcej uwagi poświęcić wykształceniu słuchu fonematycznego. Dzieci z tą umiejętnością potrafią wymienić głoskę na początku, w środku i na końcu wyrazu. Najprostszym sposobem na wyćwiczenie tej umiejętności jest zabawa, polegająca na podawaniu przez dziecko wyrazów spełniających określony warunek, np.:
- podaj wyrazy zaczynające się na „m” (np. mama, maska, mleko),
- podaj wyrazy w których „m” jest w środku (np. lampa, tama, guma),
- podaj wyrazy kończące się na „m” (np. dom, dym, album).
Kolejny etap w nauce czytania to umiejętność dokonywania analizy i syntezy słuchowowzrokowej. Uczeń potrafi wymienić wszystkie kolejne głoski w wyrazie i przeczytać go w całości. Brak tej umiejętności uniemożliwia opanowanie techniki czytania. W takim przypadku potrzebne są dodatkowe ćwiczenia oparte na analizie i syntezie sylab.
Jeżeli dziecko ma problemy z przeczytaniem dłuższego wyrazu, to najlepiej podzielić ten wyraz na sylaby. Przeczytanie kolejnych sylab pomaga w syntezie całego wyrazu. Miejmy na uwadze to, że teksty w podręczniku do klasy pierwszej są krótkie i uczniowie szybko uczą się ich na pamięć. Aby tego uniknąć możemy ćwiczyć czytanie używając dowolnych tekstów dla dzieci, pod warunkiem, że będą napisane dużą czcionką. Czytajmy teksty z dziećmi naprzemian – jedno zdanie czyta dziecko, drugie zdanie czyta rodzic. W doskonaleniu umiejętności czytania bardzo ważna jest systematyczność. Jeżeli pierwszoklasista poświęci w domu codziennie 15 minut na naukę głośnego czytania, to stopniowo, w naturalny sposób nabywa umiejętność czytania prostych tekstów. Gdy dziecko ma zaburzony słuch fonematyczny, to droga do sukcesu jest dłuższa.
Pamiętajmy, że najatrakcyjniejszą dla dzieci formą nauki jest zabawa. Do ćwiczeń w czytaniu możemy wykorzystać różne gry planszowe, zagadki, rebusy, krzyżówki itp. Wiele z nich znajdziemy też na bezpiecznych dla dzieci stronach internetowych. Atrakcyjna forma ćwiczeń zwiększa aktywność dziecka i jego motywację. Starajmy się, aby czas poświęcony nauce czytania nie był kolejnym żmudnym obowiązkiem.
Opanowanie techniki czytania przez sześcio i siedmiolatków dopiero rozpoczyna ich przygodę ze słowem pisanym. W klasie drugiej i trzeciej uczniowie rozwijają umiejętność płynnego i wyrazistego czytania z uwzględnieniem właściwej intonacji i znaków interpunkcyjnych. Nabywają też umiejętność cichego czytania ze zrozumieniem oraz wyszukiwania konkretnych informacji w tekście. Wszystko po to, aby umiejętność czytania stała się dla dzieci jednym z narzędzi poznawania świata, a lektura książek najlepszym sposobem rozwijania wyobraźni.
Grażyna Dachowska